انسان، هارمونی طبیعت را به هم زده است

گفتگوی محیط زیستی پرگار با علیرضا دهقان مستندساز؛

انسان، هارمونی طبیعت را به هم زده است

در ژانر مستند، دغدغه‌هایم بهتر روایت می‌شود

ثریا آسایش

اهالی رسانه یزد، سال‌ها او را به‌عنوان عکاس مطبوعات می‌شناختند؛ اما حالا یکی از مستندسازان خوب ایران است. سال ۸۳ زمانی که دانش‌آموز بود فیلم‌سازی را شروع کرد و این شروعی بود برای ورود به عرصه فیلم کوتاه و مستند. علیرضا دهقان امروز به‌عنوان یک مستندساز یزدی عضو انجمن صنفی کارگردانان مستند سینمای ایران و مدرس انجمن سینمای جوانان ایران است و سال‌ها دبیری و داوری جشنواره‌های مختلف را در کارنامه دارد. این فیلم‌ساز یزدی، با مستندهایش که برخی رنگ و بوی محیط زیستی دارند در ۲۰۰ جشنواره ملی و بین‌المللی حضور داشته و بیش از ۹۰ جایزه کسب کرده است. در تازه‌ترین این جشنواره‌ها و در اختتامیه پنجاه و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم رشد، مستند سینمایی ایساتیس تندیس سیمین بهترین مستند بلند بین‌الملل را کسب کرد. این مستندساز یزدی با ساخت مستندهایی چون اوسیا، بی‌گدار و ایساتیس نشان داده که دل‌نگران محیط‌زیست سرزمین مادری‌اش است. پرگار با او از منظر دغدغه‌های محیط‌زیستی‌اش گفتگو کرده است. پس از آن صحبت‌ها به نحوه ورودش به دنیای هنر رسید.

علی‌رغم استعداد در فیلم‌سازی داستانی اما بیشتر مستندهای شما در حوزه محیط‌زیست هست چه شد که به این حوزه گرایش پیدا کردید؟

من شاید سه الی چهار کار محیط زیستی داشته باشم در دهه نود اغلب دغدغه‌ها و سوژه‌هایی که به سراغم می‌آمد به‌عنوان کسی که سینما خوانده و در دانشگاه سینما تدریس می‌کند احساس کردم به‌صورت مستند بهتر روایت می‌شود و برای تبدیل‌شدن به مستند جذاب‌تر است. از سال ۱۳۹۴ به بعد تقریباً کارهایم محیط زیستی بوده مثل: اوسیا، بی‌گدار و مجموعه مستند عاصی از آن جمله است مستند ایساتیس را نمی‌توان محیط زیستی نام برد اما بی‌ارتباط با محیط‌زیست نبوده و ارتباط انسان و تاریخ و محیط‌زیست است و چه اتفاقی باعث شد که انسان در پهنه کویری یک شهری را به وجود آورد و چه تعاملی انسان با محیط‌زیست داشت که در بدترین نقطه آب‌وهوایی یک فرهنگ و شهری با این قدمت تاریخی پابرجا ماند. این راز هماهنگی انسان با طبیعت در این منطقه بوده است.

اهمت نقش محیط‌زیست برای انسان معاصر مشخص است، اما این تعارضات از کجا نشأت گرفته است؟

ببینید طی سال‌های متمادی و قرن‌ها بین انسان، هوا، خاک، گیاهان، جانوران، دریا و آبزیان و خیلی اجزای دیگر طبیعت هماهنگی وجود داشته اما در صدسال اخیر، ایران و کشورهای دیگر شروع به تخریب محیط‌زیست کردند و هارمونی طبیعت را به هم زدند و عوامل زیادی مثل توسعه شهرنشینی، توسعه شهرها و کشورها، رشد اقتصادی، انقلاب صنعتی و توسعه کشاورزی در این امر دخیل بودند که برخی از این توسعه‌ها به تخریب وحشتناک محیط‌زیست منجر شد که مخرب‌ترین نسل در تخریب محیط‌زیست بوده‌ایم. از زمانی که انسان به وجود آمده سرعت تخریب محیط‌زیست در این یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده که پیامد زیاده‌خواهی انسان و توسعه‌ای که بر مبنای برنامه‌ریزی نبوده است. ساختاری که در بخش آب، محیط‌زیست، کشاورزی و صنعت کشور وجود دارد، نیازمند بازنگری است چرا که ساختارها و حکمرانی که تا امروز بوده، بر مبنای توسعه پایدار نبوده و نتیجه آن، ناپایداری در بخش‌های مختلف بوده است.

برای مطالعه ادامه این مطلب ، شماره ۱۷۷ هفته نامه پرگار را از لینک زیر دانلود کنید: