زری بافی، محصول تفکر و نبوغ در تولید پارچه است

سرپرست کارگاه مخمل و زری بافی پژوهشگاه میراث:

زری بافی، محصول تفکر و نبوغ در تولید پارچه است

ثریا آسایش

صنعت نساجی و پارچه‌بافی از زمان‌های دور از صنایع ابتدایی بشر بوده که با گذر زمان و تکامل صنعت پارچه بافی وجه هنری نیز به این صنعت افزوده شد. پارچه‌بافی کماکان از صنایع بی‌رقیب در ممالک پیشرو بوده است ولی وقتی به گذشته نگاه می‌کنی پارچه‌های چون زربافت و مخمل جایی به سزا در کشور و گویی در تمام دنیا داشته است.

پارچه زربافت که رگه‌های از طلا یا نقره در آن استفاده می‌شده و با نقوش و طرح‌های خاص که بسیار متفاوت از پارچه‌های معمول آن دوران حتی در دوران معاصر ممتاز بودن این پارچه‌ها ادامه پیدا کرده است که بدیل و مانندی برای آن یافت نمی‌شود. با گذر زمان و تفاوت سلایق و تغییر باورها و عدم حمایت همه جانبه به مرور کمتر مورد استفاده قرار گرفت به حدی که در حال حاضر خطر نابودی کامل آن احساس می‌شود و کارگاه‌های کمی در سطح چند استان وجود دارد که محصول تولیدی آن برای امور خاصی چون تشریفات در حاکمیت مورد استفاده قرار می‌گیرد که شواهد و قرائن نشان از خاموش شدن چراغ تولید این نوع پارچه‌ها را می‌دهد و در چند سال آینده دیگر نامی از پارچه زربافت و مخمل نیست.

این هنر خصوصا در صورت گسترش و سرمایه گذاری توان ایجاد اشتغال و صادرات و ارزآوری برای کشور را دارد و می‌توان صنعت نساجی را در کشور تکان داد و تحولی در این صنعت ایجاد کرد. پس اگر دست اندرکاران امر قصدی برای جلوگیری از این واقعه را دارند باید گام‌های مهم و اساسی همچون جذب نیروهای جوان و کارا و حمایت همه جانبه مالی از آنان بردارند هر چند قدم کوچکی می‌تواند باشد ولی اثر گذار، برای تداوم این هنر باستانی است از این رو صحبت با روح‌الله دهقانی سرپرست کارگاه مخمل و زری‌بافی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام دادیم تا با ابعاد بیشتری از این هنر آشنا شویم.

ویژگی عمده پارچه‌های زربافت چیست؟

در پارچه‌های زربافت ملاک پارچه بودن آن نیست بلکه نشانگر فرهنگ ایرانی از گذشته تا به امروز بوده است در گذشته این‌گونه بوده که هرکس پارچه مطلوب‌تر و با کیفیت‌تر می‌پوشیده از نظر شان اجتماعی بالاتر قرار می‌گرفته بنابراین کسی که پارچه زربافت استفاده می‌کرده دارای مکنت مالی و قدرت سیاسی بوده است. مثل شرایط کنونی نبوده که با حکم حکومتی مقامات عالی‌رتبه مشخص شوند وزیر یا استاندار در گذشته با پوشیدن لباس‌ها و پارچه‌های خاص که در دوره بعد از اسلام تراز گفته می‌شد منصوب می‌شدند در نتیجه فقط به پارچه بودن نباید اتکا کرد از طرف دیگر با بررسی تکنیک‌های بافت پارچه‌های نقش‌دار به ثبات سیاسی و اقتصادی یک قوم و منطقه می‌رسیم در اصل پارچه‌های نقش‌دار بیانگر مهندسی و داشتن فکر در تولید پارچه هستند که کار تیمی است و افراد به تنهایی توان تولید آن را ندارند.

برای مطالعه ادامه این مطلب ، شماره ۱۷۵ هفته نامه پرگار را از لینک زیر دانلود کنید: